W tradycyjnym podziale na podsieci stosowana jest jedna stała maska podsieci do wszystkich podsieci. Oznacza to, że każda z podsieci posiada taką samą liczbę dostępnych adresów hostów.
Tradycyjny podział sieci na podsieci tworzy podsieci o takim samym rozmiarze, co zaprezentowano na rys. 1. W tradycyjnym schemacie postępowania, każda z podsieci wykorzystuje taką samą długość maski.
W metodzie VLSM długość maski podsieci zależy od tego, ile bitów zostało pożyczone dla określonej podsieci, dlatego maska podsieci ma zmienną długość. Na rys. 2 przedstawiono jak metoda VLSM pozwala na podzielenie przestrzeni sieciowej na nierówne części.
Podział na podsieci z wykorzystaniem VLSM jest podobny do tradycyjnego podziału na podsieci pod względem pożyczania bitów w celu wydzielenia podsieci. Nadal zastosowanie mają wzory na obliczanie liczby hostów w sieci oraz liczby możliwych do wydzielenia podsieci. Różnicą natomiast jest to, że podział na kolejne podsieci nie jest pojedynczą czynnością. Za pomocą VLSM sieć dzielona jest najpierw na podsieci, a następnie podsieci, które powstają, są ponownie dzielone na kolejne podsieci. Proces ten może być powtórzony wielokrotnie w celu stworzenia podsieci o różnych rozmiarach.